Zasady etyki księgowego – jakie są standardy pracy biura rachunkowego?

Zawód księgowego to nie tylko praca na cyferkach i umiejętność dotrzymywania ustawowych terminów przy rozliczaniu podatków i składaniu deklaracji. To również obowiązek etycznego działania, w poszanowaniu interesu publicznego. Odpowiedzialność zawodowa księgowego nie powinna ograniczać się do dbania wyłącznie o potrzeby i interesy indywidualnego klienta. Biuro rachunkowe w swoich działaniach musi również przestrzegać aktualnych przepisów prawa i regulacji wewnątrzorganizacyjnych, a także troszczyć się o dobre imię i prestiż zawodu oraz zaufanie społeczne. Zasady etyki księgowego powinny stanowić kompas moralno-prawny dla każdej osoby, która z rachunkowością planuje związać swoje życie zawodowe.

Zasady etyki księgowego stanowią kodeks dobrych praktyk, jakich powinieneś przestrzegać w czasie swojej aktywności zawodowej. Nie ma on jednak charakteru wiążącego, jak ustawa czy rozporządzenie. Mimo to powinieneś zapoznać się z obowiązującymi normami etycznymi – z całą pewnością pozwoli Ci to na zwiększenie profesjonalizacji Twoich usług. Przestrzeganie omawianych zasad będzie również bardzo ważne dla Twoich klientów oraz organów administracyjnych. Działanie w zgodnie z Kodeksem daje pewną gwarancję na kompetentne, praworządne, rzetelne i uczciwe prowadzenie ksiąg rachunkowych, co z kolei jest pożądane zarówno po stronie klienta, jak i urzędu skarbowego.

Zasady etyki księgowego a Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości

Etyka zawodu księgowego nie jest wyłącznie pojęciem luźno powiązanym z działalnością opierającą się na prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Planując prowadzić biuro lub zatrudniając się na stanowisku księgowego musisz zdawać sobie sprawę, że w przestrzeni zawodowej istnieją regulacje, które w sposób rozbudowany definiują wymagania stawiane przed profesjonalnym księgowym.

Aktualnie obowiązującym w naszym kraju jest Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości opracowany przez Komisję do spraw etyki Rady Naukowej przy Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce. Akt ten uzupełnia Międzynarodowy kodeks etyki zawodowych księgowych (w tym Międzynarodowe standardy niezależności) opracowany i zatwierdzony przez International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA). Jak wskazują autorzy Kodeksu celem regulacji jest służenie interesowi publicznemu przez ustanawianie wysokiej jakości norm etycznych dla zawodowych księgowych oraz ujednolicanie międzynarodowych i krajowych standardów pracy biur rachunkowych.

Cel i zakres Kodeksu etyki księgowych

Praca w rachunkowości nie jest pojęciem jednoznacznym. Dobrze wiesz, że Twoje obowiązki zawodowe nie sprowadzają się wyłącznie do prowadzeniem ksiąg rachunkowych klientów, przechowywania ich dokumentacji księgowej, obliczania podatków i przygotowywania i ewidencjonowania deklaracji. Zapewne nie raz musiałeś udzielać porad w kwestiach prawa podatkowego, czy pomagać przy zakładaniu lub zamykaniu firmy. Stąd też Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości nie obejmuje wyłącznie zawodu księgowego. Zbiór ten równie dobrze sprawdza się przy pracy typowej dla finansistów, biegłych rewidentów, techników rachunkowości czy też doradców podatkowych.

W znacznym uproszczeniu omawiany Kodeks stanowi zespół norm, wzorów i wartości profesjonalnych, zawodowych i moralnych, jakie powinny cechować osoby zawodowo zajmujące się szeroko rozumianą rachunkowością, a jakie są wymagane przez klientów w celu zapewnienia jak najszerszej ochrony ich interesów. Zbiór ten służy również jako narzędzie referencyjne dla pracy księgowego – zawiera bowiem kryteria, które pomagają w dokonaniu oceny profesjonalizmu zawodowego posiadanego przez księgowego.

Zawód księgowego w skali mikro i makroekonomicznej

Jak możemy przeczytać na wstępie Kodeksu zawód księgowego jest profesją o szczególnym znaczeniu, które należy rozważać w skali mikro i makroekonomicznej.

Mikroekonomiczne funkcje zawodu w rachunkowości wynikają z istotnego charakteru informacji dostarczanych jednostkom prywatnym i publicznym przez obsługujące je biura rachunkowe i z wykorzystywania ich do zarządzania ich działalności. W tym ujęciu praca księgowego służy tworzeniu specjalnych wewnętrznych procedur, standardów i raportów obejmujących kryteria klasyfikacyjne i kategorie ekonomiczno – finansowe istotne dla nadzorowania działalności przedsiębiorstwa klienta, jej kontrolowania i planowania jego dalszych poczynań.

Z kolei makroekonomiczne funkcje gospodarcze zawodu w rachunkowości należy rozumieć jako tworzenie przez księgowych zbiorów danych, które:

• stanowią źródło informacji o sytuacji i dokonaniach jednostki, powszechnie uznawanym za wiarygodne i tworzone specjalnie dla podmiotów zewnętrznych, m.in. dla inwestorów, kredytodawców, kontrahentów, dostawców;
• poprzez tworzone analizy określają kierunki alokacji kapitału w graniach kraju lub poza nimi;
• poprzez system sprawozdawczości statystycznej umożliwiają przeprowadzanie rachunków makroekonomicznych mających obrazować sytuację gospodarczą RP, krajów Unii Europejskiej oraz świata;
• dzięki funkcjom dokumentacyjno-analitycznym umożliwiają rzetelne ustalanie zobowiązań publicznoprawnych przedsiębiorstwa klienta.

Cechy profesjonalnego księgowego

Twórcy kodeksu wskazali na cechy, jakimi powinien odznaczać się profesjonalny księgowy.

Według Stowarzyszenia Księgowych w Polsce najistotniejszymi cechami jakie powinieneś posiadać jest chęć wykonywania pracy najwyższej możliwej dla siebie jakości, stałe poszerzanie oraz szlifowanie swoich kompetencji i umiejętności oraz gotowość do przyjmowania pełnej odpowiedzialności za przygotowywane i prezentowane informacje.

Dodatkowo kładziony jest duży naciska na relacje z klientem. Musisz wobec niego postępować profesjonalnie, właściwie i taktownie, a także potrafić odpowiednio i rzetelnie oferować swoje usługi. Mimo to działając dla klienta nie możesz pozwolić, aby wpływał on na Twoje decyzje. Bardzo ważna jest niezależność zawodowa.

Zasady etyki księgowego – wymogi stawiane przed profesjonalnym księgowym

Zasady etyki księgowego stawiają przed Tobą wymogi, bez spełnienia których nie może być mowy o profesjonalizacji zawodowej. Prowadząc biuro rachunkowe powinieneś zadbać, aby praca przebiegała zgodnie ze standardami zawodowymi, dążyć do osiągnięcia najwyższego poziomu jakości świadczenia usług rachunkowych oraz zapewniać rzetelność wyników prowadzonych działań.

By jednak powyższe nie było jedynie pustym truizmem, Kodeks etyki wskazuje na osiem zasad, które powinny być w szczególności przestrzegane. Chodzi o zasady:

1. kompetencji zawodowych;
2. wysokiej jakości pracy;
3. niezależności zawodowej;
4. zachowania tajemnicy zawodowej;
5. odpowiedzialności za przygotowywane i prezentowane informacje z zakresu rachunkowości;
6. właściwego postępowania w relacjach z osobami, jednostkami i instytucjami powiązanymi z nim zawodowo;
7. właściwego postępowania w przypadkach sporu i sprzeczności interesów;
8. właściwego postępowania w szczególnych sytuacjach.

Zasada kompetencji zawodowych

Zasada kompetencji zawodowych jest najistotniejszą z przedstawionych przez Kodeks reguł. W końcu nie będziesz dobrym księgowym bez odpowiedniej wiedzy. Co więcej Twoim obowiązkiem jest stałe aktualizowanie wiedzy i podnoszenie kwalifikacji z zakresu rachunkowości. Doskonalenie swoich umiejętności zawodowych da Tobie oraz Twoim klientom pewność, że Twoja praca jest wykonywana uczciwie i rzetelnie.

Zasada wysokiej jakości pracy

Zasada ta łączy się ściśle z regułą poprzednią. Wysoka jakość pracy wynika niejako z wiedzy i doświadczenia jakie do tej pory zdobyłeś. Kodeks etyki wskazuje, że zasada ta przejawia się przede wszystkim w tym, że księgowy przestrzega należytej staranności i obiektywizmu przy świadczeniu usług rachunkowych, tak aby nie budziły one jakichkolwiek wątpliwości klientów oraz organów skarbowych.

Zasada zachowania tajemnicy zawodowej

Zachowanie tajemnicy zawodowej jest kolejną z fundamentalnych zasad księgowego. Nie możesz dopuścić do rozpowszechniania informacji pochodzących od klienta, które mogą mieć dla niego gospodarcze lub inne istotne znaczenie. Tak naprawdę to nie powinieneś w ogóle rozmawiać na temat swoich klientów, o ile nie jest to wymagane z punktu widzenia zawodowego. Ujawnianie informacji otrzymanych od klienta bardzo źle świadczy o Twojej moralności, nawet jeżeli nie są one kluczowe dla jego działalności.

Zasada niezależności zawodowej

W myśl zasady niezależności zawodowej powinieneś nauczyć się asertywności. Wyrażanie niezależnej opinii w sprawach zawodowych, nie jest w cale tak proste jak się to może wydawać. Często ulegamy wpływom, sugestiom czy opiniom klienta, chcąc mu pomóc w jak największym stopniu, co nie zawsze okazuje się najlepszym działaniem.

Przede wszystkim powinieneś postawić na swój niezależny osąd, bez zniekształcania go zdaniem czy poglądem osób trzecich, nie tylko klientów, również innych księgowych. Jeżeli działasz w zgodzie z obowiązującym prawem, standardami zawodowymi oraz normami etycznymi, nikt nie powinien móc Ci zarzucić stronniczości czy braku niezależności.

Zasada odpowiedzialności za przygotowywane i prezentowane informacje

Zasada odpowiedzialności za przygotowywane i prezentowane informacje oznacza ni mniej ni więcej to, że nieważne czy prowadzisz biuro rachunkowe czy też jesteś jednym z jego pracowników, zawsze powinieneś brać odpowiedzialność za swoje działania. Zrzucanie winy na współpracowników, klientów czy organy administracyjne z całą pewnością nie pomoże w zachowaniu profesjonalizmu, a może negatywnie wpłynąć na autorytet nie tylko Twojego biura ale całej branży.

Zasada właściwego postępowania w relacjach z podmiotami trzecimi

Powyższa zasada wskazuje, że w kontaktach z podmiotami trzecimi, czyli z klientami, kontrahentami czy pracownikami organów administracyjnych powinieneś zachowywać się z odpowiednim szacunkiem, zrozumieniem, bezinteresownością, życzliwością oraz wspólnym zaangażowaniem. Skrótowo powinieneś być kulturalny, życzliwy i powściągliwy w swoich uwagach.

Zasada właściwego postępowania w przypadkach sporu i sprzeczności interesów

Tutaj autorzy Kodeksu nie wyjaśnili dokładnie jak należy się zachować w sytuacji zaistnienia sporów. Wskazano jednak, że w takich wypadkach będzie wymagane od Ciebie, abyś przede wszystkim dążył do obiektywnego i polubownego rozstrzygnięcia konfliktu i niedopuszczania do jego eskalacji.

Zasada właściwego postępowania w szczególnych sytuacjach

Zasada właściwego postępowania w szczególnych sytuacjach – zgodnie z Kodeksem etyki – polega na dążeniu do wypełnienia nadrzędnych zasad rachunkowości, ze szczególnym uwzględnieniem zasady rzetelnego i wiernego obrazu oraz norm etycznych.

Zasady etyki księgowego – dbanie o dobre imię zawodu

Wykonując swoją prace masz obowiązek nie tylko działania w zgodzie z wyżej wskazanymi zasadami, powinieneś również podejmować wszelkie czynności w taki sposób, aby nie naruszyć dobrego imienia zawodu. Jak podkreślono w Kodeksie etyki, prestiż społeczny zawodu jest bardzo istotny dla całej rachunkowości. Bez poważania i zaufania ze strony klientów, nie będą oni chcieli z wami współpracować – zatrudnią specjalnych pracowników odpowiedzialnych za prowadzenie rachunkowości lub zaczną prowadzić te czynności samodzielnie.

Musisz pamiętać, że zawód księgowego jest zawodem zaufania publicznego, wykonując go spełniasz ważną rolę w społeczeństwie. Specyfika umiejętności niezbędnych do wykonywania tego zawodu sprawia, że mogą go wykonywać jedynie osoby o określonych predyspozycjach. Tworzą one grupę zawodową, której wyniki pracy służą licznej grupie interesariuszy wykorzystujących je w swoich analizach i decyzjach. Wspomniane cechy zawodu powinny wzbudzać powszechny szacunek wśród osób świadomych znaczenia informacji tworzonych przez rachunkowość. Stąd też, aby utrzymać wysoką ocenę zawodu księgowego, musisz dbać o dobre kontakty z klientem, prowadzić jego rachunkowość w sposób kompetentny oraz unikać popełniania wszelkich błędów.